Հրատապ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն ԱՄՆ՝ ոչ ՆԱՏՕ-ի անդամ հիմնական դաշնակից դառնալու ուղղությամբ
Պարոն Ավետիսյան, գերիների վերադարձի հարցը կարծես օգտագործվում է Հայաստանի վրա ճնշում գործադրելու նպատակով։ Ինչպե՞ս պետք է լուծել այս խնդիրը։
Հրադադարի այդ չարաբաստիկ հայտարարության մեջ ի սկզբանե գերիներին վերադարձնելու հստակ ժամկետ և չափորոշիչներ չեն սահմանվել։ Ընդամենը մեկ սկզբունք է դրվել դրա հիմքում՝ բոլորը բոլորի դիմաց, որը չի կատարվում։ Եվ Ադրբեջանն իր տեսակետից խաղարկում է այդ հարցը՝ ունենալով Ռուսաստանի և Թուրքիայի աջակցությունը։ Իմ համոզմամբ՝ այդ հայտարարության մեջ հատուկ մանրամասներ չեն նշվել, որպեսզի կարողանան գերիների հանգամանքը օգտագործել։ Մենք նույնիսկ հիմա ճշգրիտ թիվ չունենք, թե իրականում քանի գերի ունենք այնտեղ։
Մի բան էլ է հայտնի, որ խոշոր պետությունները, տվյալ դեպքում առաջին հերթին Ռուսաստանը հնարավորություն ունեն և գերիների թիվը ճշտելու, և անհատական տեղեկություններ ստանալու, բայց չեն անում։ Հասկանում ենք, չէ՞, որ պետությունների գործառույթը չի սահմանափակվում միայն իրենց հրապարակային քայլերով։ Մեծ տերությունները հատկապես ունեն տեղեկություններ ձեռք բերելու բազմաթիվ հնարավորություններ։ Բայց Ռուսաստանին ձեռնտու չէ դա, ընդհակառակը, այդ երկիրը Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ ձեռք ձեռքի տված հնարավորություն է ստեղծում, որ թշնամին այդ լծակը մեր նկատմամբ կիրառի։
Իրականում, եթե ավելի պարզ ասենք՝ դա Պուտինից է կախված։ Եթե Պուտինը ցանկանա, ապա շատ կարճ ժամանակում՝ հաստատ հաշված օրերի ընթացքում, գերիների հարցը կլուծվի։ Այնպես որ, մեր ժողովուրդը պետք է հասկանա, որ այս ցավը և տառապանքը մեզ պատճառում է Վլադիմիր Պուտինը, որովհետև նա է հանդես գալիս որպես գործընթացի երաշխավոր և իբրև թե ՀՀ ռազմավարական դաշնակից պետության ղեկավար։
Ի՞նչ քայլեր պետք է անի Հայաստանն այս պայմաններում։
Մենք պահանջ-առաջարկություններով ենք հանդես եկել, ըստ որի՝ Հայաստանը նախ պետք է աշխատի ամբողջ գործընթացը վերադարձնել Մինսկի խմբի ձևաչափ։ Թեպետ մենք չենք ընդունում այդ հրադադարի հայտարարության մյուս դրույթները, բայց քանի որ ներկայիս կառավարությունը, ազգային շահերը ոտնահարելով, փորձում է դրանք իրականացնել, ապա առնվազն դրանց իրականացումը պետք է սառեցվի և պայմանավորվի գերիների վերադարձով։ Նախ գերիների թվի ու նրանց վիճակի ճշգրտում պետք է լինի, ապա գերիների, պատանդների, այլ պահվող անձանց անհապաղ վերադարձ։
Հայաստանը պետք է բոլոր հնարավոր հարթակներում բոլոր հնարավոր տարբերակներով օրակարգային դարձնի այս հարցը։ Որևէ նման բան չի արվում, ընդհակառակը, տեսանք, որ Նիկոլ Փաշինյանը գնաց Մոսկվա, նախօրոք իրեն հանձնարարված հուշաթերթից «թլոշ թութակի» նման կրկնեց իբրև թե օրակարգային հարցերը, որոնք պետք է քննարկվեին։ Բայց Պուտինը, դրանց վրայով անցնելով, ասաց՝ «լավ, կխոսենք այդ մասին» և ամբողջ հրապարակային խոսակցությունը ծավալեց դարձյալ ռուսական չարաբաստիկ վակցինայի շուրջ։
Հայաստանն ամբողջությամբ արդեն Ռուսաստանի արտաքին կառավարման տակ է։ Եվ միայն ժողովրդի սուբյեկտացմամբ է հնարավոր փրկել պետությունը և այդ ընթացքի մեջ՝ նաև գերիներին։ Եթե մնա այս իրավիճակը, այսպիսի կառավարում ու կառավարիչներ, հաշվենք, որ որոշ ժամանակ անց Հայաստան չի լինի։
Արցախի օկուպացված տարածքներից ադրբեջանցիները կրակել են Սարուշեն գյուղի դաշտերում գյուղատնտեսական աշխատանքներ կատարող մարդկանց ուղղությամբ, պարբերաբար նման միջադեպեր լինում են։ Նաև Սյունիքի գյուղերի սահմաններին են երբեմն կարկոցներ լինում, օրերս էլ միջադեպ եղավ Դավիթ Բեկ-Որոտան ճանապարհին։ Այսինքն՝ մենք անվտանգության երաշխիք չունե՞նք փաստացի։
Իհարկե, չունենք։ Ես մասամբ պատասխանեցի այն հարցին, թե ինչ պետք է անել այս իրավիճակում։ Ժողովուրդը պետք է սուբյեկտի նման պահի իրեն և իր կամքը թելադրի, ձևավորի ազգային կառավարություն, որը մենք այս իրավիճակում պատկերացնում ենք անցումային ժամանակավոր կառավարության ձևով։ Եվ պետք է կատարել կոնկրետ քայլեր, որոնք կապահովեն մեր անվտանգությունը՝ առաջին հերթին՝ որդեգրելով բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականություն, հրաժարվելով Ռուսաստանից պորտալարային կախյալությունից։ Շատ հրատապ կերպով պետք է քայլեր ձեռնարկվեն ԱՄՆ՝ ոչ ՆԱՏՕ-ի անդամ հիմնական դաշնակից դառնալու ուղղությամբ։
Հասկանալի է, որ օրերի ընթացքում այդ կարգավիճակը չենք կարող ստանալ, բայց այդ ընթացքի մեջ մտնելով՝ մենք փաստացի համապատախսան աջակցությունը կստանանք։ Տեսեք, Ուկրաինան 2014 թվականին դիմել է՝ այդ կարվիճակն ստանալու համար, դեռ չի ստացել, բայց փաստացի ԱՄՆ-ն պաշտպանում է Ուկրաինայի ինքնիշխանությունը և տարածքային ամբողջականությունը։ Պաշտպանում է նաև զավթված տարածքները վերադարձնելու ուկրաինական կամքը և երաշխավորում է Ուկրաինայի անվտանգությունը։ Սա է ճանապարհը, ուրիշ ճանապարհ մենք չունենք։
Հղում աղբյուրին՝