Ռուսաստանը հեռանում է պայմանավորված ձևով, Թուրքիան մաս-մաս նրա տեղն է զբաղեցնում
ան հարաբերությունների կարգավորման հետ կապված հայտարարություններ։ Իհարկե, ինքնին հարաբերությունների կարգավորումը շատ կարևոր և անհրաժեշտ է, աշխարհը ողջունում է հարաբերությունների կարգավորումը։ Բայց Ադրբեջանի հետ սահմանազատման աշխատանքները, վաղն էլ այդ հարցը Թուրքիայի հետ կառաջանա, իրավական հիմքերի ճշգրտման խնդիր ունեն։ Եվ դարձյալ կարգավորման ձևաչափի խնդիր կա։ Եթե «Սովետական Հայաստան» իրավաքաղաքական հենքի վրա է դա արվում, դա նշանակում է՝ վերջ, Հայաստան չկա, ապագա չի լինելու Հայաստանում։ «Սովետական Հայաստան»-ը կարող է լինել բացառապես Ռուսաստանի կամ Թուրքիայի տակ։ Եթե կառչած մնանք այդ պրոյեկտին, ապա հեռացող Ռուսաստանի փոխարեն կգա Թուրքիան։ Իսկ եթե մեր ունեցած միջազգային փաստաթղթերի հիման վրա իրականացվի սահմանազատումը, դա լրիվ ուրիշ խոսակցություն է, և դրան պետք է հասնել։
Միաժամանակ, ուժերի անհավասարության խնդիր կա։ Երբ ասում են՝ Հայաստանն ուղիղ պետք է խոսի Թուրքիայի կամ մյուսների հետ, պետք է հաշվի առնել, որ Հայաստանը կանգնած է ռուս-թուրքական միացյալ ուժի դեմ։ Եվ, բնականաբար, միջազգային արբիտրաժային ձևաչափ պետք է լինի՝ ԱՄՆ, Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի մասնակցությամբ, որոնք հայկական հարցի լուծման փաթեթի ակունքներում են կանգնած արդեն 100 տարի։ Նրանք պետք է մասնակցեն այդ ձևաչափին և արբիտրի ֆունկցիա պետք է իրականացնեն, այսինքն՝ միջազգային իրավաքաղաքական ձևաչափ է պետք, որպեսզի մենք կարողանանք առանց կուլ գնալու մեր իրավունքները պաշտպանել և դուրս գալ մեկ ուրիշ բնագիծ։ Ցեղասպանության հետ կապված հարցերն էլ պետք է կարգավորվեն, Թուրքիան պետք է ներում հայցի, հատուցման օրակարգով շարժվի և այլն։ Եթե ասվում է՝ առանց նախապայմանների հարաբերություններ, դա նշանակում է Թուրքիայի նախապայմաններով։ Լեգիտիմ պահանջներ մենք ունենք Թուրքիայից, իսկ Թուրքիան մեզանից լեգիտիմ պահանջ չունի։ Թուրքիան մեզ զավթելու ու կուլ տալու վերջնական պահանջներ ունի։ Այս հարցերը պետք է այս տրամաբանությամբ դիտարկվեն, լուրջ մոտեցում է պետք, ոչ թե գերազանցիկ աշակերտի նման Ռուսաստանի ու Թուրքիայի ցուցումները կատարել։
Դուք մշտապես բարձրացնում եք նաև Առաջին հանրապետության իրավահաջորդությունն ընդունելու հարցը։ Այս հարցը այսօր կարծես պետական մակարդակով չի էլ քննարկվում։
Ռուս-թուրքական փակուղուց դուրս գալու համար հարկավոր է դեօկուպացիայի ակտով դատապարտել Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերը։ Մենք այսպես թե այնպես Առաջին հնարապետության իրավահաջորդն ենք, ոչ ոք չի կարող դա ժխտել ու անտեսել իրավական առումով։ Բայց դա պետք է քաղաքական բովանդակություն ստանա և քաղաքական ռազմավարության հիմքում պետք է դրվի։ Եվ դա երկարատև պրոցես է։ Դա նաև փաստացի այսօրվա Հայաստանի անվտանգությունը երաշխավորող պրոցես է, որովհետև եթե դու միջազգային արբիտրաժային ձևաչափի մեջ ես լինում, ըստ էության արտաքին անվտանգությունն առնվազն թուրքական վտանգից ապահովում ես։ Սա էլ է գերկարևոր։ Մեզ փորձում են ռոմանտիկի, անիրատեսի դիրքից ներկայացնել, բայց դա քարոզչություն է։ Իրականությունն այն է, որ եթե դու չմտնես այդ միջազգային ռեժիմների մեջ, մենակ մնաս ռուս-թուրքական ռեժիմի դեմ, իրենք ինչպես նախկինում են իրար փոխանցել ու կուլ տվել մեզ, հիմա էլ կանեն ու անում են։ Դրա համար պետք է այդ կեղծ փակուղուց դուրս գալ։ Դա հոգեբանական փակուղի է, պետք է դուրս գալ, լուսավոր աշխարհ կա, ուրիշ ավելի մեծ ուժեր կան, որոնց շահերը մեզ հետ համընկնում են։ Մենք պետք է աշխատենք, ոչ ոք մեզ հենց այնպես ոչինչ չի բերի նվիրի։
Հղում աղբյուրին՝